Achtergrondinformatie en documentatie

Sinds 2015 heeft Opgroeien door de inkomenstariefregeling per tariefcode zicht op de aanwezigheden en tarieven van kinderen in de locaties met inkomenstarief. In de periode tot 2018 was er over de kinderen in opvanglocaties met vrije prijs weinig geweten. Opvanglocaties dienden enkel voor september aantallen (per leeftijd/geboortejaar) over de aanwezige kinderen door te geven.

Door de invoering van de kinderopvangtoeslag en het feit dat opvanglocaties op kindniveau gegevens aan Opgroeien moesten doorgeven zodat de uitbetalers van het Groeipakket de kinderopvangtoeslag kon uitbetalen, kwam er vanaf 2019 zicht op de aanwezigheden op kindniveau en ontstond dus de mogelijkheid om op basis van administratieve data een beeld voor alle kinderen te schetsen van het gebruik van formele opvang. Om dat op kindniveau te kunnen doen, moest er echter in elke databank nog met hetzelfde cliënt-id gewerkt worden zodat er na koppeling met unieke kind-id’s kon gerekend worden.

Die koppeling is in 2021 gelegd door de IT-dienst van Opgroeien in het kader van een project van het ondernemingsplan. Omdat dat uniek cliënt-id ook gebruikt wordt in de databank over de preventieve gezinsondersteuning konden ook gegevens over de kinderen en hun gezin uit die databank benut worden. Opgroeien heeft dan op basis van deze gepseudonimiseerde data rapporten getrokken op kindniveau waarin gegevens over opvangprestaties uit IKT- én niet-IKT-locaties werden opgenomen en gegevens over het profiel van het gezin.  

Om de meest actuele info over de woonplaats van het gezin te kunnen meenemen, werd bovendien nog een link gelegd met het Centraal Klantenbestand (CKB) dat Opgroeien hanteert, omdat er voor de personen uit dat CKB een koppeling met het MAGDA-platform van de Vlaamse overheid bestaat waardoor automatisch wijzigingen in onder andere het domicilie worden verwerkt.

Organisatoren kunnen voor een opvanglocatie subsidies krijgen. Er bestaan echter diverse soorten subsidies, waardoor opvanglocaties zich op verschillende subsidietrappen kunnen bevinden. 

• trap 0: er is geen subsidie 
• trap 1: er is enkel een basissubsidie
• trap 2: er is een basissubsidie + een subsidie inkomenstarief, waardoor de opvanglocatie een prijs volgens het inkomen moet vragen volgens de inkomenstariefregeling 
• trap 3: er is naast een basissubsidie en de subsidie inkomenstarief ook een plussubsidie, waardoor de locatie naast een prijs volgens het inkomen ook extra aandacht moet schenken aan kwetsbare gezinnen. 

Het totaal aantal plaatsen uit de grafiek over plaatsen per subsidietrap kan verschillen van de totalen uit de andere grafieken (plaatsen baby’s en peuters). Dat komt omdat een subsidiegroep betrekking heeft op alle vergunde opvang (opvang van baby’s en peuters én opvang bij locaties die enkel schoolkinderen opvangen). 

In opvanglocaties die werken met inkomenstarief betalen gezinnen een bijdrage die rekening houdt met het inkomen en de gezinssamenstelling. Het inkomen wordt afgeleid uit het meest recente aanslagbiljet. In bepaalde omstandigheden kan afgeweken worden van het berekende inkomenstarief zodat het tarief beter betaalbaar is voor het gezin. We spreken dan van individueel verminderde tarieven (IVT). In de regelgeving is precies omschreven welke kortingen of tarieven gelden voor welke situaties. Zo hebben bv. ouders die minstens 6 maanden voltijds werkloos zijn recht op een korting van 25%. Als ouders het toegekende inkomenstarief nog niet kunnen betalen en/of geen aanspraak maken op een verminderd inkomenstarief, kan het OCMW een OCMW-tarief toekennen.

Om te berekenen hoeveel procent van de kinderen onder de 3 jaar formele opvang gebruiken, benutten we gegevens die in diverse databanken van Opgroeien beschikbaar zijn. Concreet koppelen we de gegevens over kinderen aanwezig in de opvanglocaties met gegevens over de kinderen gekend in het centrale klantenbestand van Opgroeien en met gegevens over kinderen en hun gezin zoals gekend in de databank over de preventieve gezinsondersteuning. Door de koppeling op basis van een uniek client-id kunnen we ook beter dan vroeger kinderen die in meerdere locaties opgevangen worden correct tellen en kunnen we kinderen die niet in Vlaanderen wonen ook buiten beschouwing laten als we het gebruik van formele opvang berekenen. 

De voorrangsregels in de kinderopvang en de toepassing ervan worden tegen het licht gehouden.

Kind en Gezin laat periodiek bij een ruime steekproef van gezinnen met kinderen jonger dan 3 jaar nagaan of ze al dan niet opvang gebruiken en waarom.

MeMoQ is een uniform systeem om de pedagogische kwaliteit in de hele kinderopvang te meten, te monitoren en te bevorderen.

Overheden en experts uit 25 Europese lidstaten ontwikkelden een Europees kwaliteitsraamwerk voor ECEC (Early Childhood Education and Care).

Een rapport van de Europese Commissie over hoe kinderopvang mee kan helpen voorkomen dat jongeren vroeg de school verlaten.

In 2018 werd het beleid en de praktijk op het vlak van inclusieve kinderopvang in kaart gebracht. Zowel de ervaringen en noden van de vraagzijde (ouders) als aan de aanbodszijde (kinderopvang) werden onderzocht.

Opgroeien en het departement Werk en Sociale Economie lieten een onderzoek uitvoeren naar de link tussen kinderopvang en tewerkstelling. Dit onderzoek kadert in het Vlaams Interuniversitair Onderzoeksnetwerk Arbeidsmarktrapportering (VIONA).

Het onderzoek had onder meer als doelstelling om het profiel van gebruikers en van niet-gebruikers van kinderopvang in Vlaanderen in kaart te brengen en wilde ook inzicht verwerven in de impact van het gebruik van kinderopvang op de werk- en inkomenssituatie van gezinnen in Vlaanderen.

De opzet van het onderzoek was erg interessant:  

• Voor het eerst werd een koppeling gelegd tussen gegevens over de volledige populatie gezinnen die (al dan niet) gebruikmaakt van kinderopvang en gegevens van de KSZ over het inkomen en tewerkstelling van die gezinnen. Analyses op een populatie van 78.312 kinderen voor de afgebakende periode, waaronder meer dan 20.000 niet-gebruikers bieden een schat aan informatie, zeker omdat er heel wat variabelen in de analyses betrokken werden.
• Daarnaast werd in het kader van dit onderzoek ook de enquête naar het gebruik van opvang herhaald, maar ook verder verdiept om de link tussen opvang en tewerkstelling beter te kunnen vatten. De enquête leverde een mooie respons op van 4.322 respondenten, waarvan 4.014 personen de enquête volledig beantwoordden.

Dit onderzoek vormt een erg nuttige aanvulling op eerdere onderzoeken over het gebruik van kinderopvang en op de cijfers die Opgroeien zelf rapporteert.

Op zoek naar een ander rapport of onderzoek? Neem contact op met de Kind en Gezin-Lijn