Over adoptie

Adoptie is een zeer ingrijpende jeugdbeschermingsmaatregel. Het is een ingrijpende juridische en emotionele stap waarbij een kind definitief wordt opgenomen in een nieuw gezin, alsof het het biologische kind van de adoptieouders is. In Vlaanderen geldt adoptie als een laatste optie, die pas overwogen wordt wanneer opvang binnen de familie of via pleegzorg niet mogelijk is.

Het uitgangspunt is altijd het belang van het kind. De keuze voor adoptie wordt daarom zorgvuldig afgewogen en verloopt volgens duidelijke juridische en ethische kaders.

Er zijn twee grote vormen van adoptie: binnenlandse adoptie en interlandelijke adoptie. Elke vorm kent een eigen traject en voorwaarden.

Binnenlandse adoptie

Bij binnenlandse adoptie gaat het om kinderen die in België verblijven. Er zijn twee situaties mogelijk:

• Gekend kind: het kind is al vertrouwd met de adoptieouder, bijvoorbeeld het kind van een partner of familielid.
• Ongekend kind: het kind is niet gekend door de adoptieouder en wordt toegewezen via een erkende adoptiedienst.

De adoptieprocedure is in beide gevallen juridisch vastgelegd en vereist onder andere een geschiktheidsonderzoek, bemiddeling en gerechtelijke uitspraak.

Interlandelijke adoptie

Bij interlandelijke adoptie verblijft het kind in het buitenland. Deze adopties verlopen altijd volgens het Haags Adoptieverdrag, wat betekent dat:

• de adoptie geregeld wordt via samenwerking tussen de bevoegde autoriteiten van beide landen;
• het kind beschermd wordt tegen onethische praktijken;
• de adoptie voldoet aan internationale kwaliteitsnormen.

Kandidaat-adoptieouders volgen een verplichte voorbereiding en worden begeleid door een erkende adoptiedienst met expertise in interlandelijke procedures.

Het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) binnen Opgroeien treedt op als Vlaamse centrale autoriteit voor interlandelijke adoptie. 

Een gekend of ongekend kind?

De meeste kandidaat-adoptieouders starten een adoptieprocedure zonder te weten welk kind ze zullen adopteren. Zij doorlopen de adoptieprocedure in België en krijgen een kind toegewezen.

Soms starten kandidaat-adoptieouders de procedure omdat zij een kind van hun familie willen adopteren. Als het gaat om een kind dat in België verblijft dan kunnen de kandidaten een verkorte binnenlandse procedure volgen: verkorte voorbereiding en procedure voor de rechtbank, die dan kan beslissen dat er geen maatschappelijk onderzoek nodig is. Als het kind in het buitenland verblijft, dan moeten de kandidaten eerst geschikt verklaard worden na een maatschappelijk onderzoek en moet het herkomstland bevestigen dat het kind adopteerbaar is.

Soms willen kandidaat-adoptieouders een procedure starten voor een gekend kind dat geen familie is, bijvoorbeeld een kind dat ze in een weeshuis ontmoetten of een kind van een kennis. Dit is niet mogelijk. Er mag namelijk geen contact zijn tussen enerzijds de adoptieouders en anderzijds de bloedverwanten van het kind of enig ander persoon die het onder zijn bewaring heeft (zoals het weeshuis) of van wie de toestemming in adoptie vereist is, vóórdat de kandidaat-adoptieouders geschikt verklaard zijn en vóórdat er een professionele matching is gebeurd in het land van herkomst. Een dergelijke adoptie is daarom niet mogelijk.

Gewone of volle adoptie

In België bestaan er twee soorten adoptie, de volle en de gewone adoptie. Bij iedere adoptie moet door de geboorteouders en de adoptieouders gekozen worden tussen een volle of gewone adoptie. Voor adopties van kinderen uit het buitenland wordt dit ook bepaald door de regels van het herkomstland. Sommige landen kennen enkel gewone adoptie.

Volle adoptie

• Bij een volle adoptie krijgt het kind (en zijn afstammelingen) dezelfde rechten en plichten als was het kind geboren uit de adoptieouder(s). De wettelijke band met de oorspronkelijke ouder(s) wordt volledig verbroken. Erven van biologische ouders/familie is niet meer mogelijk.
• Het kind krijgt de familienaam van de adoptant.
• Deze vorm van adoptie is enkel mogelijk bij minderjarigen.
• Een volle adoptie is onherroepelijk. Zij kan enkel herzien worden als er aanwijzingen zijn dat de adoptie tot stand kwam door ontvoering, verkoop of handel in kinderen.

Gewone adoptie

• De gewone adoptie creëert tussen het kind en de adoptieouders dezelfde band als bij een volle adoptie. De band tussen het kind en de familieleden van de adoptieouders is echter veel beperkter. Zo heeft het kind geen enkel recht op de nalatenschap van bloedverwanten van de adoptieouders. Het kind behoudt deze rechten immers in zijn oorspronkelijke familie.
• Het kind krijgt de naam van de adoptant, maar kan, indien gewenst, ook de eigen naam gedeeltelijke behouden wanneer minderjarig of volledig behouden wanneer meerderjarig.
• Gewone adoptie is mogelijk voor meerderjarigen en minderjarigen.
• De gewone adoptie kan naast herzien ook herroepen worden als er zeer gewichtige redenen zijn. De vraag tot herroeping kan komen van de adoptieouder(s), de geadopteerde of van de procureur des Konings.

Adoptie stopt niet bij de gerechtelijke uitspraak. Het is een levenslange verbinding die vraagt om blijvende aandacht en ondersteuning. Opgroeien en de erkende adoptiediensten bieden daarom:

• voorbereidingstrajecten voor kandidaat-adoptieouders;
• psychosociale begeleiding tijdens en na de adoptie;
• opvolging van het adoptietraject in het belang van het kind,
• hulp bij vragen over de herkomst van een geadopteerd kind.