Over jeugdhulp

Jeugdhulp in Vlaanderen zet zich in om kinderen, jongeren en gezinnen een duwtje in de rug te geven, zodat ze snel weer zelf verder kunnen. Wanneer nodig, is er langdurige ondersteuning op maat, met respect voor de keuzes van jongeren en ouders. Dit kan gaan om kleine hulpvragen, praktische ondersteuning of intensieve begeleiding bij ernstige problemen.

Jeugdhulp biedt:

• gerichte ondersteuning, afgestemd op de behoeften van het gezin
• versterking van eigen krachten, zodat jongeren en ouders zelf oplossingen vinden
• een positieve impact op de samenleving, omdat iedereen baat heeft bij een sterke, veerkrachtige jeugd.

Jeugdhulp richt zich specifiek op:

• kinderen en jongeren die te maken hebben met opvoedings- of ontwikkelingsproblemen
• ouders en opvoedingsverantwoordelijken die ondersteuning nodig hebben bij de zorg voor hun kind
• jongvolwassenen (16-25 jaar) die de overgang maken van jeugdhulp naar zelfstandigheid en hierbij ondersteuning nodig hebben
• minderjarigen in verontrustende situaties, bij wie de veiligheid of ontwikkelingskansen bedreigd zijn
• jongeren die een jeugddelict hebben gepleegd, waarbij gerechtelijke jeugdhulp wordt ingeschakeld
• gezinnen in crisis, waar acute hulp nodig is om verdere escalatie te voorkomen.

Kortom, jeugdhulp is er voor iedereen die ondersteuning nodig heeft bij opgroeien en opvoeden, met hulp op maat, afgestemd op de noden van kind, jongere en gezin.

1. Eigen kracht

De hulpverlening vertrekt vanuit de mogelijkheden en veerkracht van jongeren en hun omgeving. Waar mogelijk wordt ingezet op ondersteuning binnen het eigen netwerk.

2. Toegankelijke hulp

Wie een hulpvraag heeft, moet vlot de weg naar jeugdhulp vinden. De brede instap biedt eerste ondersteuning, terwijl de intersectorale toegangspoort ervoor zorgt dat jongeren die ingrijpende hulp nodig hebben, die ook effectief krijgen.

3. Continuïteit in de hulpverlening

Om de juiste hulp snel in te zetten, gaat veel aandacht naar een goede verwijzing en samenwerking. Zo helpen cliëntoverleg en bemiddeling om breuken in de hulpverlening te voorkomen. Er zijn ook teams die inzetten op jongvolwassenen of jonge kinderen. 

4. Omgaan met verontrusting

Hulpverleners die zich zorgen maken over de veiligheid of integriteit van een minderjarige, kunnen terecht bij een gemandateerde voorziening zoals het ondersteuningscentrum jeugdzorg (OCJ) of het vertrouwenscentrum kindermishandeling (VK).

5. Crisisjeugdhulp

Voor jongeren en gezinnen die dringend hulp nodig hebben, is er crisishulp - 7 dagen op 7, 24 uur op 24.

6. Participatie

Kinderen, jongeren en hun gezinnen krijgen een stem in hun hulpverlening en worden betrokken bij het beleid. Dit versterkt hun eigen regie en inspraak.

Voor veel vormen van jeugdhulp is geen formele aanmelding nodig. 

Voor eerste hulp en advies kan je terecht bij de brede instap. Dit zijn diensten die laagdrempelig en toegankelijk zijn. Vaak kun je gewoon langskomen of contact opnemen zonder vooraf een afspraak te maken. Het gaat over:

• de eerstelijnsdiensten (huisartsen, paramedici, ziekenhuizen, OCMW …)
• de diensten 'brede instap' waar je heen kan met een vraag of probleem, zoals:
  • de inloopteams en Kind en Gezin teams (Opgroeien)
  • centra voor leerlingenbegeleiding (CLB)
  • centra voor algemeen welzijnswerk (CAW) en jongerenaanbod van het CAW (JAC)

Deze diensten luisteren naar de hulpvraag en zoeken samen met de jongere en het gezin naar een geschikte oplossing. Soms volstaat kortdurende hulp of advies. 

Voor meer gespecialiseerde ondersteuning kan je terecht bij de probleemgebonden hulp:

• centra voor leerlingenbegeleiding (CLB)
• centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG)
• centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning (CKG)
• diensten thuisbegeleiding en diensten ondersteuningsplan (DOP) van het VAPH
• centra voor ontwikkelingsstoornissen (COS)
• organisaties voor bijzondere jeugdzorg (OVBJ)
• ...

Sommige vormen van jeugdhulp zijn intensief en ingrijpend. Denk aan langdurige therapie, pleegzorg of residentiële opvang. Voor deze hulp is een aanmelding nodig via een erkend jeugdhulpaanbieder of via een specifieke aanmeldprocedure. Dit noemen we niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (NRTJ).

Alle aanvragen voor NRTJ worden beoordeeld door de intersectorale toegangspoort. Die onderzoekt zorgvuldig of de gevraagde hulp noodzakelijk is. De beoordeling gebeurt objectief en volgens vastgelegde kwaliteitscriteria. Deze aanpak garandeert:

• een transparante en uniforme toeleiding naar gespecialiseerde hulp
• de mogelijkheid om hulp uit verschillende sectoren op elkaar af te stemmen
• dat kinderen en jongeren niet tussen de mazen van het net vallen.

Zo blijft intensieve hulp voorbehouden voor wie die echt nodig heeft.

NRTJ omvat een breed aanbod van gespecialiseerde jeugdhulp. De belangrijkste vormen zijn:

1. verblijf binnen gespecialiseerde voorzieningen
   • residentiële hulpverlening binnen de sector jeugdhulp (Opgroeien), zoals:
     • GES+
     • OBC
     • OOOC
     • OVBJ
   • multifunctionele centra (MFC's) van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH)
2. andere vormen van NRTJ
   • persoonlijke-assistentiebudget (PAB) en hulpmiddelen voor minderjarigen met een handicap: aanvraag via VAPH
   • langdurige opvang binnen de centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning (CKG), Opgroeien;
   • begeleiding via de centra voor integrale gezinszorg (CIG), Opgroeien: enkel 18- tot 25-jarigen die zwanger zijn, kunnen hier rechtstreeks een beroep op doen.
   • NAFT (Opgroeien)
      

Hulp bij verontrustende situaties

Als een hulpverlener zich ernstig zorgen maakt over een minderjarige en vrijwillige hulp niet volstaat of wordt geweigerd, kan een gemandateerde voorziening worden ingeschakeld:

• ondersteuningscentrum jeugdzorg (Opgroeien)
• vertrouwenscentrum kindermishandeling (VK)

Deze diensten onderzoeken of het noodzakelijk is dat de overheid ingrijpt (maatschappelijke noodzaak). Indien nodig kan het OCJ doorverwijzen naar de gerechtelijke jeugdhulp.
 

Crisisjeugdhulp

Voor onverwachte crisissituaties is er crisisjeugdhulp - 7 dagen op 7, 24 uur op 24.

Bij crisissituaties wordt steeds gezocht naar een passende en snelle oplossing, waarbij een netwerk van diensten klaarstaat om hulp te bieden.
 

Jeugdhulp zonder breuken

Wanneer hulpverlening moeilijk verloopt, wordt ingezet op continuïteit.
 

Buiten het kader van integrale jeugdhulp

Niet alle jeugdhulp valt onder het systeem van integrale jeugdhulp. Sommige gespecialiseerde hulpvormen hebben een eigen aanmeldprocedure. Dat is onder meer het geval voor:

• jeugdpsychiatrie
• drugshulpverlening
• andere hulpvormen met een medisch of forensisch karakter.

Voor deze vormen van hulp is er geen tussenkomst van de intersectorale toegangspoort, maar wel van andere erkende instanties of partners.