Vaccinaties

Een van de gezondheidsdoelstellingen van de Vlaamse Overheid is om de bevolking gedurende het hele leven doeltreffend te beschermen tegen vaccineerbare infectieziekten die een ernstige impact kunnen hebben op de levenskwaliteit. 

In het licht van deze doelstelling is het van belang om op te volgen hoeveel kinderen gevaccineerd worden. In Vlaanderen monitoren we dit op 2 manieren: 

1. enerzijds is er de vaccinatiegraadstudie, een onderzoek dat periodiek gevoerd wordt bij een steekproef van kinderen.  
2. anderzijds benutten we informatie uit registratiesystemen waarbij gegevens over het bereik van de vaccinaties bij nagenoeg de gehele populatie gebruikt worden en waarbij cijfers verbijzonderd kunnen worden naar kenmerken van de kinderen en naar woonplaats.  

Uit de Vaccinatiegraadstudie (2020), een steekproefonderzoek uitgevoerd in opdracht van het agentschap Zorg en Gezondheid, weten we dat jonge kinderen in het Vlaamse Gewest in zeer hoge mate gevaccineerd zijn tegen de belangrijkste vaccineerbare infectieziekten. De vaccinatiegraad bij jonge kinderen (geboren in 2019) in het Vlaamse Gewest ligt voor alle basisvaccins ruim boven de 90%. 

Het Agentschap Opgroeien berekent - dankzij een samenwerking met het agentschap Zorg en Gezondheid – cijfers over het vaccinatiebereik bij jonge kinderen. We kunnen zo aangeven wat het aandeel is van vaccinaties door Kind en Gezin en door andere vaccinatoren (huisarts, kinderarts, ...). We tonen ook de restgroep waarvan geen gegevens over vaccinaties gekend zijn. Dit zijn kinderen die niet gevaccineerd zijn of voor wie de vaccinatie niet (juist) werd geregistreerd in de systemen.

Onderstaande figuren tonen de evolutie van het vaccinatiebereik in het eerste en het tweede levensjaar voor de verschillende vaccins en dosissen.

Evoluties moeten wel voorzichtig geïnterpreteerd worden. Opgroeien vernieuwt elk jaar de cijfers voor de meest recente jaren omdat er altijd kinderen zijn die pas na het trekken van de data gevaccineerd worden, of waarvan de gegevens pas later worden ingevuld of rechtgezet. Het is dan ook logisch dat de cijfers over het meest recente jaar lager liggen dan die van de voorgaande jaren. De data werden het laatst vernieuwd in februari 2023 voor kinderen met geboortejaar 2021 (1ste levensjaar) en 2020 (2de levensjaar). Bij de halfjaarlijkse cijfers (cijfers op maat ) vind je de meest recente gegevens voor kinderen geboren in de eerste helft van 2022.

Op basis van bovenstaande figuren leiden we af dat het vaccinatiebereik in Vlaanderen erg hoog ligt voor de gratis vaccindosissen in het eerste én tweede levensjaar.     

• Minstens 93,2% van de borelingen van 2021 kreeg de eerste dosis van het hexavalent vaccin. Dit vaccin beschermt tegen polio, difterie, tetanus, pertussis, hepatitis B en Haemophilus influenzae b in de eerste levensmaanden. Het aandeel kinderen gevaccineerd met de derde dosis van het hexavalent vaccin ligt iets lager, maar nog steeds op een hoog niveau (91,2%).   
• Minstens 92,9% van de kinderen geboren in 2020 krijgt in het tweede levensjaar het vaccin tegen mazelen, bof en rubella.  

De meest recente cijfers uit het dashboard per geboortesemester tonen aan dat het bereik hoog blijft. 92,9% van de kinderen geboren in de eerste helft van 2022 kreeg de eerste dosis van het hexavalent vaccin, 91,7% van de kinderen uit de eerste helft van 2021 kreeg het vaccin tegen mazelen, bof en rubella. 

Hoewel het vaccinatiebereik nog steeds erg hoog ligt, zien we vooral in het eerste levensjaar wel een lichte daling ten opzichte van 2017. De daling komt er vooral doordat we de vaccins toegediend door huisartsen of kinderartsen minder goed dan vroeger kunnen toewijzen aan een bepaalde dosis. Tot de restgroep ‘niet gevaccineerd of niet geregistreerd’ horen dus zeker ook kinderen die minstens 1 vaccin in het eerste levensjaar kregen. Zie hier voor meer details.

Uit meer gedetailleerde cijfers blijkt dat Kind en Gezin voor alle gratis vaccindosissen voor baby’s en peuters de belangrijkste vaccinator is. Zo vaccineerde Kind en Gezin minstens 85,7% van de in 2021 in Vlaanderen geboren kinderen met de eerste dosis van het hexavalent vaccin. 82,4% van de kinderen geboren in 2020 kreeg in het tweede levensjaar het vaccin tegen mazelen, bof en rubella via Kind en Gezin.  

Onder cijfers op maat zijn er in het dashboard Gewest en LOGO meer details te vinden per Gewest, per lokaal overleg en naargelang de origine van de moeder en de kansarmoedesituatie in het gezin. We tonen ook hoeveel kinderen alle vaccinaties via Kind en Gezin krijgen.

Cijfers over het vaccinatiebereik per provincie en per gemeente vind je in het lokale dashboard onder cijfers op maat.

We volgen de cijfers ook op per half jaar door te kijken naar het vaccinatiebereik bij kinderen geboren per helft van het jaar. De meest recente cijfers vind je in dit dashboard.

Polio is de enige infectieziekte waar je je in België verplicht tegen moet laten vaccineren. Ouders moeten een bewijs van volledige vaccinatie aan de gemeente bezorgen ten laatste op het moment dat hun kind 18 maanden wordt. 

Op basis van de registratiesystemen heeft Opgroeien berekend welk aandeel van de jonge kinderen voldoet aan deze regel en dus minstens 2 vaccinaties in het eerste levensjaar én 1 vaccinatie in het tweede levensjaar heeft gekregen. Volgens de gegevens uit de registratiesystemen heeft 92,9% van de kinderen geboren in 2020 minstens 2 vaccinaties in het eerste levensjaar én 1 vaccinatie in het tweede levensjaar gekregen tegen polio. 

Bij cijfers op maat over vaccinaties vind je in de dashboards cijfers terug over de evolutie van het vaccinatiebereik voor het poliovaccin op lokaal niveau (LOGO en gemeente). Je vindt er ook meer info over het vaccinatiebereik voor dit poliovaccin naar kansarmoede en origine van de moeder.