Demografie en gezinssamenstelling

Het aantal kinderen, de verdeling over de leeftijdsklassen en het aandeel in de populatie verschilt tussen de provincies.

De provincie Antwerpen kent het grootste aantal kinderen en jongeren tot 25 jaar. In de provincie Limburg wonen heel wat minder kinderen. Zetten we het aantal jongeren af tegenover de totale populatie in de provincie, dan kent Vlaams-Brabant het hoogste aandeel 0- tot 25-jarigen (28,6%). In West-Vlaanderen ligt het aandeel het laagst (25,3%).

In cijfers op maat vind je details terug over het aantal kinderen en jongeren, naar leeftijd(sklasse), tot op gemeenteniveau.

Het wachtregister is een gegevensbank van de federale overheid die gegevens bevat over vreemdelingen (en hun familieleden) die zich vluchteling verklaren of vragen om als vluchteling erkend te worden. Eind maart 2022 waren er in het Vlaamse Gewest 4.671 minderjarigen ingeschreven in het wachtregister. Dat zijn er 418 meer dan het jaar ervoor. Meer dan de helft van de kinderen is jonger dan 12 jaar.

Op basis van officiële domiciliegegevens kunnen we cijfers afleiden over de gezinsvorm en het gezinstype waarin kinderen opgroeien. Hoewel de feitelijke gezins- of verblijfsituatie daarvan kan afwijken, levert dat wel relevante inzichten op.

In 2022 leven de meeste minderjarigen in een tweeoudergezin (82,4%). 14,9% woont in een eenoudergezin. In 2020 en 2021 lagen die cijfers op hetzelfde niveau.

Wel zijn er enkele duidelijke verschuivingen bij het gezinstype. Het aantal kinderen bij een gehuwd paar neemt jaar na jaar af (van 58% in 2020 naar 56,4% in 2022). 

12,4% van de minderjarige kinderen woont bij een alleenstaande moeder, 2,5% woont bij een alleenstaande vader. Die cijfers liggen heel wat lager bij de jongste kinderen en hoger bij de oudere kinderen. 6,4% van de kinderen onder de drie jaar woont in 2022 bij een alleenstaande moeder, 0,8% bij een alleenstaande vader. Bij de 12- tot 17-jarigen gaat het respectievelijk om 16,1% en 3,6%. Het percentage minderjarige kinderen dat bij een alleenstaande moeder of een alleenstaande vader woont, bleef de voorbije jaren nagenoeg ongewijzigd.

De provinciale verschillen naar het gezinstype waarin kinderen opgroeien zijn klein. 

Uit de gegevens over de samenstelling van een gezin op hetzelfde domicilieadres kan Statbel afleiden hoeveel kinderen (tot 25 jaar) met andere kinderen (tot 25 jaar) samenwonen. We beschouwen kinderen die op hetzelfde adres wonen als (stief)broers of (stief)zussen.

21,1% van de kinderen onder de 25 jaar vormt het enige kind (onder de 25 jaar) in het gezin. 45,3% heeft 1 broer of zus onder de 25 jaar, 21,8% van de kinderen leeft samen met 2 andere kinderen en 11,8% heeft 3 of meer broers of zussen onder de 25 jaar.

De jongste en oudste kinderen vertoeven het meest als enige kind in het gezin, wat ook gebruikelijk is. Bij de eerste groep zijn er wellicht nog broers of zussen op komst, de tweede groep heeft vaak broers of zussen die niet meer op hetzelfde adres wonen. Bij de kinderen tussen 3 en 12 jaar zijn er beduidend meer kinderen met 1 of 2 broers of zussen.

Veel kinderen en jongeren hebben een (stief)vader die ouder is dan de (stief)moeder. Dat verschil zien we in alle leeftijdsklassen. Bij de kinderen onder de 18 jaar heeft 53,9% een moeder met een leeftijd onder de 40 jaar; 41,6% van die kinderen heeft een vader jonger dan 40 jaar.

64,8% van de kinderen jonger dan 3 jaar heeft een moeder tussen de 30 en 40 jaar, 65,9% heeft een vader in die leeftijdsklasse. Van de kinderen jonger dan 3 jaar heeft 18,9% een vader die ouder is dan 40 jaar (2,5% heeft zelfs een vader ouder dan 50 jaar), 6,9% van die kinderen heeft een moeder ouder dan 40 jaar, Bij kinderen in de leeftijdsklasse 12 tot en met 17 jaar heeft 14,6% een moeder die ouder is dan 50 jaar en 29,2% een vader ouder dan 50 jaar.

In 2022 waren er in het Vlaamse Gewest meer dan 1 miljoen gezinnen met (inwonende) kinderen. Wanneer we de gezinnen opdelen naar leeftijd van het jongste kind, stellen we vast dat er in 704.277 gezinnen (69,4%) minstens 1 minderjarig kind aanwezig was en dat 47,8% van de gezinnen minstens 1 kind onder de 12 jaar telt.

De diversiteit van die gezinnen uit zich sterk in het aantal kinderen in het gezin. Om over de gezinsomvang uitspraken te kunnen doen, maakt het wel uit welke kinderen worden meegeteld. In de onderstaande visualisatie namen we daarom 2 figuren op. In de eerste figuur geven we de gezinsomvang van gezinnen met minstens 1 minderjarig kind (ongeacht de leeftijd van de andere inwonende kinderen), in de tweede figuur geven we de gezinsomvang van gezinnen met enkel minderjarige kinderen.

45,3% van de gezinnen waar alle kinderen minderjarig zijn, heeft 2 (minderjarige) kinderen. 17,4% van die gezinnen heeft minstens 3 (minderjarige) kinderen. Wanneer we de omvang van het gezin berekenen door alle – ook meerderjarige – kinderen mee te tellen, dan bedraagt het aandeel ‘grote’ gezinnen zelfs 23,1%.

In 2022 zijn meer dan 8 op 10 gezinnen met inwonende kinderen tot maximum 25 jaar tweeoudergezinnen. 19,4% van de gezinnen is een eenoudergezin. Het gaat vooral (15,6%) om alleenstaande moeders. Als we de cijfers meer in detail bekijken zien we dat het aandeel eenoudergezinnen toeneemt met de leeftijd van het jongste kind. 10,3% van de gezinnen met een kind onder de zes jaar vormt een eenoudergezin. Wanneer we de gezinnen bekijken met een jongste kind tussen 6 en 12 jaar gaat het om 16,7%. Bij gezinnen met een jongste kind tussen 12 en 18 jaar loopt het aandeel eenoudergezinnen op tot 21,9% en bij kinderen tussen 18 en 25 jaar tot 25,3%.

Gezinnen met kinderen tot 25 jaar naar gezinsvorm (tweeouder of alleenstaand)

Ruim de helft van de eenoudergezinnen waar alle kinderen jonger dan 25 jaar zijn, heeft slechts 1 kind. 13,6% heeft minstens 3 kinderen.

Om na te gaan in welke mate gezinnen moeten omgaan met verschillende opvang-, opvoedings-en ontwikkelingsnoden van kinderen van uiteenlopende leeftijden stellen we hieronder het aantal gezinnen met minstens 2 kinderen voor, volgens de leeftijd van het jongste en van het oudste kind.

35,4% van de meerkindgezinnen met minstens 1 kind onder de 6 jaar heeft nog 1 of meerdere andere kinderen van die leeftijd. 45,8% heeft zowel kinderen onder de 6 jaar als kinderen op lagereschoolleeftijd. De helft van de meerkindgezinnen met het jongste kind op lagereschoolleeftijd heeft ook 1 of meer kinderen van 12 tot 18 jaar. Meer dan de helft (54,6%) van de gezinnen met een jongste kind op middelbareschoolleeftijd heeft een oudste kind tussen 18 en 24 jaar. In meerkindgezinnen met enkel jongvolwassenen (18-24 jaar) heeft twee op de drie nog 1 of meerdere broers of zussen in dezelfde leeftijdscategorie en heeft een derde nog 1 of meerdere broers of zussen ouder dan 25 jaar.