Strategieën en tips om vaders te bereiken

Vaders betrekken kan soms een uitdaging zijn. Daarvoor is geen eenduidige verklaring. Uit onderzoek blijkt dat verschillende factoren een rol kunnen spelen. Sommige redenen liggen aan de kant van vaders zelf. Andere liggen meer aan de aanbodkant, of op het snijvlak tussen vraag en aanbod. Hieronder schetsen we zes veelvoorkomende barrières voor vaderparticipatie en delen we inzichten uit onderzoek over wat werkt om deze te doorbreken. 

6 barrières voor vaderparticipatie:

1. Verkeerde tijd en plaats 

2. Groep spreekt niet aan 

3. Gekozen thema 

4. Zorg meer als taak voor moeders 

5. Weinig bewust van belang rol 

6. Werkvormen 

1. Verkeerde tijd en plaats 

• Organiseer activiteiten op verschillende tijdstippen, inclusief avonden en weekenden, om rekening te houden met de agenda’s van werkende ouders.
• Kies vertrouwde, laagdrempelige locaties in de eigen community. Dat wil zeggen, op een plek bekend voor de vaders, in de omgeving waar vaders zich begeven en mogelijk anderen al kennen. Werk hiervoor eventueel samen met partners die in contact staan met vaders.
• Bied online mogelijkheden voor informatie, discussie en ondersteuning, zodat ouders op een flexibel moment kunnen deelnemen. 

2. Groep spreekt niet aan 

• Zorg voor een evenwicht tussen mannen en vrouwen in de groep, of organiseer eerst aparte bijeenkomsten voor vaders als je merkt dat dat nodig is om de drempel te verlagen. Onderzoek laat zien dat vaders in groepen die uitsluitend uit vaders bestaan, en die begeleid worden door een mannelijke gespreksleider, zich aanzienlijk opener en vrijer uiten dan in gemengde groepen waar moeders aanwezig zijn.
• Zet rolmodellen en begeleiders uit de eigen kring in: herkenbaarheid en vertrouwen verlagen de drempel en maken het makkelijker om ook gevoelige thema’s te bespreken, vooral bij vaders met een migratieachtergrond. 

 3. Gekozen thema 

• Kies thema’s die vaders écht bezighouden en sluit aan bij hun vragen en zorgen. Vraag actief naar onderwerpen die zij belangrijk vinden, stel samen doelen vast en zorg dat je hen op een authentieke en empathische manier benadert (vs. het vaak dominante ‘expert model’).
• Focus bij gemengde groepen op gezamenlijke interesses: kies thema’s die relevant zijn voor zowel vaders als moeders, zoals omgaan met pubers of sociale media.  

 4. Zorg meer als taak voor moeders  

• Houd een open houding en stel gerichte vragen om te ontdekken hoe iemand het ouderschap beleeft en invult. Wees je ervan bewust dat er vele manieren zijn om vader te zijn, ook binnen dezelfde generatie of migratieachtergrond.
• Plak niet te gemakkelijk het beeld van de mannelijke moeder op vaders. 
• Zoek met vaders uit wat zij belangrijk vinden, waar hun motivatie zit, wat zij (willen) bijdragen aan het leven van hun kinderen.
• Help vaders te ontdekken en versterken waar hun kracht zit. Gebruik daarbij ook jezelf als spiegel: wat valt jou op aan sterke kanten in het contact met deze vader? Vermijd een ‘wijzende vinger’, benadruk sterke punten en spreek waardering uit voor de zorg die vaders nu al opnemen en de inspanningen die ze leveren.
• Sta stil bij en reflecteer over je eigen overtuigingen en aannames over vaderschap. Wissel uit met collega’s of ouders die je ondersteunt over ieders visie op vaderschap. Hiermee kun je je perspectief op vaderschap verbreden en je er bewuster van worden dat vaderschap op allerlei manieren vorm kan krijgen. 

 5. Weinig bewust van belang rol 

• Zorg voor toegankelijke en begrijpelijke informatie over ouderbetrokkenheid en kindontwikkeling, gericht op vaders. Maak daarbij gebruik van uiteenlopende kanalen, zoals brochures, websites, informatieavonden of andere vormen van communicatie. Of weet waar je die informatie kan vinden zodat je ernaar kunt verwijzen.
• Benadruk bij vaders het belang van vroege betrokkenheid voor de band tussen vader en kind. Vaak worden vaders pas op latere leeftijd, wanneer de relatie met de kinderen al gevormd is, geconfronteerd met gemis.
• Doorbreek stereotiepe beeldvorming en zorg voor inclusieve communicatie. Benader vaders niet als secundair of minder competent. Vermijd teksten, termen, beelden die (ook ongewild) vaders uitsluiten, bijvoorbeeld omdat ze sterk op moeders zijn gericht. Gebruik bewoordingen die ook vaders aanspreken. Wees je er ook van bewust dat er een diversiteit van gezinsvormen bestaat: ga er niet van uit dat elk kind een vader en een moeder heeft.
• Werk samen met sleutelpersonen of informele organisaties die al goed contact hebben met vaders, om bewustzijn en bereik te vergroten.
• Zet rolmodellen en verhalen van andere vaders in – via gesprekken, beeldmateriaal of ervaringsverhalen – zodat vaders zich herkennen en geïnspireerd raken.
• Stimuleer reflectie in gezamenlijke gesprekken, waarin vaders zich serieus genomen en erkend voelen.
• Besef dat veel vaders onzeker zijn over hun opvoedkwaliteiten en niet snel om hulp vragen.
• Informeer vaders over wettelijke regelingen rond arbeid en zorg. 

 6. Werkvormen  

• Creëer bijeenkomsten waarin vaders ervaringen kunnen uitwisselen en van elkaar kunnen leren. Zorg dat ze de ruimte krijgen om samen te ontdekken wat hen ondersteunt. Laat betrokken vaders aan het woord of bekijk samen beeldmateriaal waarin betrokken vaders aan het woord komen.
• Organiseer een activiteit voor vaders of voor vaders en kinderen, waarbij je informeel het gesprek over opvoeden start.
• Kies bij vaderbijeenkomsten voor werkvormen met een speelelement of voor debat, zoals quizzen of spellen. Een debat kan minder bedreigend voelen dan een gesprek over de eigen situatie.
• Kies bij moeilijk bereikbare vaders voor een alternatieve insteek: richt je minder op dagelijkse opvoedvragen en meer op grotere thema’s, zoals de toekomst van hun kinderen, of gebruik debat en discussie als ingang.
• Nodig, als hier behoefte aan is, een deskundige uit op een bepaald thema en zorg voor een herkenbare gespreksleider.