Het Decreet integrale jeugdhulp benadrukt dan ook de verantwoordelijkheid van elke professional om op een gepaste manier met verontrusting om te gaan. Dit betekent dat het omgaan met verontrusting niet één vaste handeling is, maar een proces dat zich beweegt langs een continuüm van signaleren, bespreken, inschatten en, waar nodig, doorverwijzen naar gespecialiseerde ondersteuning. Zo zorg jij ervoor dat elk kind zoveel mogelijk binnen zijn eigen context kan gedijen.
Verontrusting bespreken met gezin, kind en context
Iets doen bij verontrusting betekent niet dat jij als professional de volledige situatie moet overnemen of kinderen, jongeren, ouders, en hun familie moet ‘redden’. Verontrusting is in de eerste plaats een uitnodiging om te luisteren en te kijken naar wat er aan de hand is. Dat vraagt ook dat je oog hebt voor de wensen, krachten en mogelijkheden van de kinderen, jongeren, ouders, en hun familie zelf, en deze meeneemt in jouw analyse. Wanneer je meteen alle controle overneemt en alles uit de kast haalt zonder afstemming met de gezinsleden te zoeken, loop je het risico dat het gezin afhankelijk wordt van jou of jouw betrokkenheid afwijst. En net dat wil je vermijden. Duurzame verandering ontstaat het best wanneer mensen zelf betrokken en versterkt worden in het zoeken naar oplossingen.
In eerste instantie is het goed om jouw gevoel van verontrusting zo spontaan mogelijk te bespreken met de minderjarige en/of met context van de minderjarige, bijvoorbeeld wanneer het over een baby gaat.
Spontaan spreken, dat betekent jouw eigen observatie zo concreet mogelijk benoemen, jouw zorg hieraan koppelen, en uitnodigen tot dialoog op maat van de ontwikkelingsleeftijd van het kind (of de ouders).
voorbeeld
“Ik heb gemerkt dat je krassen hebt op jouw armen en benen. Dat valt me op, en ik maak me daar zorgen over. Het kan natuurlijk van alles zijn, maar ik wil het graag bespreken, omdat je belangrijk bent voor me. Hoe kan ik die krassen begrijpen?”
Het valt op dat de professional hier vanuit een ik-boodschap spreekt, open vragen stelt, en nieuwsgierigheid toont voor de perspectieven van het kind.
Het is belangrijk om kinderen, jongeren, ouders, en hun familie zoveel mogelijk te betrekken bij de acties die je onderneemt. Kinderen, jongeren, ouders, en hun familie kunnen een soort stabiel evenwicht vinden, een manier om met een ingrijpende situatie om te gaan. Spreken over wat hen overkomt, kan dat gekende evenwicht verstoren en onzekerheid introduceren. Ze kunnen zich schuldig of angstig voelen, zijn loyaal aan hun gezin, en vrezen maatregelen die hun leven op z’n kop kunnen zetten. Als hulpverlening dan leidt tot onverwachte of overweldigende stappen, kunnen zij zich opnieuw gekwetst voelen en afhaken. Betrek een kind, jongere, ouder(s), of gezin dus zo veel mogelijk in het traject dat jij als professional aflegt. Blijf naar hen kijken en luisteren.
Verontrusting bespreken met collega's
Ben je na dit spontaan gesprek nog (meer) verontrust? Of ervaar je drempels om de minderjarige of het gezin spontaan aan te spreken? Dan is het belangrijk dat je collega’s aanspreekt. Met minstens twee, zie je immers meer dan alleen. Bespreek welke feitelijkheden je opgemerkt hebt, en overleg samen wat mogelijke interpretaties van deze feitelijkheden kunnen zijn. Samen kan je ook een (nieuw) gesprek met de minderjarige of het gezin voorbereiden.
Een gesprek voorbereiden, dat betekent:
- Stilstaan bij het doel van het gesprek
- Jouw bezorgdheden zo concreet mogelijk maken
- Stilstaan bij welke open vragen je kan stellen
- Afspreken wie het gesprek zal leiden en wie aanwezig zal zijn.
Deze gesprekken leiden tot een aanpak van de ongerustheden, duidelijke afspraken tussen jou als professional en het gezin, en laten ruimte om bijkomende professionele of sociale hulp te overwegen.
Anoniem telefonisch consult en outreachend consult
Vind je bij collega’s geen of onvoldoende klankbord? Laat je ondersteunen door:
Anoniem telefonisch consult
bij een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK) of een Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ)
Dit is geen melding, maar een manier om je eigen mogelijkheden te verkennen en te versterken. Samen met jou denken zij na over de situatie en hoe jij als professional verder aan de slag kan.
Outreachend consult
bij een Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ). Hier zullen consultgevers ter plaatse komen om samen met minimaal vier en maximaal acht professionals te reflecteren over een verontrustende situatie, met als doel nieuwe perspectieven te openen en gedeelde verantwoordelijkheid te creëren, zonder rechtstreeks contact met het gezin.
Als professional blijf je, zowel bij een telefonisch consult als bij een outreachend consult, de eigenaar van de casus.
Aanmelding
Lukt het, ondanks de nodige ondersteuning en adviezen, niet om een verontrustende situatie in te schatten of op te volgen? Dan kan je een aanmelding doen bij een VK of OCJ. Dit betekent dat jij met jouw team de inschatting maakt dat er meer aanklampende hulp nodig is. Je bespreekt dit met het gezin, tenzij dit tegen het belang van de betrokken minderjarige(n) ingaat. Je dient een M-document (motivatie-document) in. Voor ieder kind of iedere jongere dient er een aparte aanmelding te gebeuren. Een aanmelding op gezinsniveau is te vermijden, omdat de noden en krachten van ieder kind binnen eenzelfde gezin anders zijn. Op dat moment start de gemandateerde voorziening (VK of OCJ) een onderzoek naar de gezinssituatie. Het resultaat omvat een gemotiveerde beslissing of hulpverlening al dan niet maatschappelijk noodzakelijk is.
Het VK heeft naast de werking als gemandateerde voorziening, ook een reguliere werking. Dit betekent dat je in situaties van (een vermoeden van) kindermishandeling ook een aanmelding kan doen bij een VK zonder M-document.
Ben je een kind of jongere die iets verontrustend meemaakt?
Professionals staan klaar om naar je verhaal te luisteren, helemaal gratis en anoniem.
Je vind alle informatie op de website "nupraatikerover".
Is er iemand in je omgeving (een leerkracht, een buurvrouw, je grootouders, een vriend,...) die je kan helpen om samen naar hulp te zoeken?
Zoek je hulp als ouder of als jongere?
Vertel je verhaal anoniem en gratis aan een professional bij 1712. Die zal naar je luisteren en jou advies geven.
Je kan ook iemand uit jouw eigen omgeving aanspreken en samen gepaste ondersteuning zoeken.
Maak jij je als burger zorgen over een kind of een gezin?
Vertel je verhaal anoniem en gratis aan een professional bij 1712.
