Veranderende opvattingen over de zorgrol van vaders en moeders
Geleidelijk groeit in de samenleving de aandacht voor de rol van vaders, en verschuiven opvattingen over de verdeling van werk en zorg tussen ouders. Traditionele stereotypen over wie het beste geschikt is voor de zorgrol nemen af.
Uit de SCV-survey van Statistiek Vlaanderen blijkt bijvoorbeeld dat in 2006 nog 46% van de mannen en 29% van de vrouwen vond dat vrouwen beter geschikt zijn voor de opvoeding van kinderen. In 2018 was dit gedaald tot 37% bij mannen en 18% bij vrouwen. Tegelijkertijd steeg het aandeel respondenten dat mannen en vrouwen even geschikt achtte voor de opvoeding van kleine kinderen: van 64% naar 76% bij mannen, en van 76% naar 84% bij vrouwen.
Deze cijfers laten een duidelijke trend zien richting meer gelijkwaardige opvattingen over zorg en opvoeding (SCV-survey, 2021).
De actieve rol van vaders
In de praktijk zien veel tweeoudergezinnen de opvoeding van kinderen als een gedeelde verantwoordelijkheid. Steeds meer vaders beschouwen een actieve, zorgende en betrokken houding als een essentieel onderdeel van goed vaderschap. Toch blijft de dagelijkse taakverdeling vaak achter bij dit ideaal. Routinetaken in het huishouden, het plannen en organiseren van de zorg, en de dagelijkse zorgtaken voor kinderen liggen nog grotendeels bij de moeder (Audenaert, 2023).
Dat betekent echter niet dat vaders minder betrokken zijn. Hun bijdrage krijgt vaak een andere invulling, bijvoorbeeld via kwalitatieve interacties met hun kinderen, financiële verantwoordelijkheid of ondersteuning van de partner. Het enkel meten van zorgtaken of uren geeft dus geen volledig beeld van hun betekenisvolle rol binnen het gezin.
Aandacht voor vaderschap in al zijn diversiteit
Vaderschap kent veel verschillende vormen en is geen eenduidig begrip. Het gaat niet alleen om biologische vaders, maar ook om adoptievaders, alleenstaande of gescheiden vaders, grootvaders, co-vaders, homoseksuele vaders en transvaders. Elk van hen vult het vaderschap op een eigen manier in.
Hoe vaders hun rol opnemen, hangt samen met factoren zoals persoonlijke ambities, gezinssituatie, culturele en religieuze achtergrond en de ondersteuning die ze krijgen. Onderzoekers wijzen erop dat we vaderschap best bekijken vanuit een brede en inclusieve bril. Verschillende kenmerken – zoals afkomst, klasse, gender en seksualiteit – lopen door elkaar en bepalen mee welke kansen of drempels vaders ervaren.
Sommige groepen vaders, zoals homo-vaders, vaders in armoede of vaders met een migratieachtergrond, krijgen vaker te maken met vooroordelen of praktische belemmeringen. Daarom is het belangrijk verder te kijken dan de klassieke beelden van vaderschap en oog te hebben voor de diversiteit en realiteit van vaders in uiteenlopende situaties (Pels & Verstappen, 2023).
