Hoe jongeren willen communiceren

Wat is het?

De stem van de jongeren is de eerste die we wilden horen binnen het project van Bandbreedte. Daarom startte Ipsos in september 2021 met een kwalitatief onderzoek, in opdracht van Opgroeien en Digitaal Vlaanderen. Ipsos is een markonderzoeksbureau met veel ervaring in de publieke sector. Voor het onderzoek zijn meer dan 38 jongeren uit de jeugdhulp en hun sociaal netwerk geïnterviewd.

Waarom is het belangrijk

Algemeen gebruik van online communicatie

Online communicatie wordt in de eerste plaats geassocieerd met sociale media om informeel contact te houden en zichzelf te entertainen. Opvallend is het stijgend gebruik van formele online tools, vooral om praktische redenen.

Grootste voordeel van online communicatie is het praktisch gemak (snel, efficiënt, minder geregel, tijds- en financiële besparing), en het laat toe op een meer makkelijke en gemoedelijke manier contact te maken en vooral te onderhouden.

Tegelijk is er het besef dat online communicatie niet zonder nadelen is - zoals miscommunicatie (vb. boodschap wordt verkeerd begrepen door ontbreken van stemtoon of fysieke gelaatsuitdrukkingen) - en vaak ook een bron van stress (vb. gevoel constant bereikbaar te moeten zijn, druk voelen om direct te antwoorden …)

Vooral jongeren associëren bepaalde sociale media platformen nog met andere gevaren: (1) risico op cyberpesten en (2) risico’s van verslaving, verlagen van eigen zelfbeeld en sociale isolatie.

Online communicatie in de hulpverlening

Online communicatie wordt algemeen gezien als een belangrijke aanvulling op de klassieke contactkanalen in de hulpverlening (bellen, mailen, F2F contact), vooral omdat het de hulpverlening meer bereikbaar maakt, ook buiten de formele contactmomenten.  

Kerninzichten

• In de hulpverlening zijn de formele contacten met hulpverleners meestal face to face en vooral via de klassieke contactkanalen (bellen, mailen en sms’en), maar de gebruikservaringen zijn niet altijd positief.
• Deze ‘formele’ face-to-facemomenten en ‘klassieke’ kanalen worden vaak ervaren als onvoldoende: er is nood aan contact buiten de formele kanalen en momenten zoals:
  • nood aan contact in crisissituaties
  • nood aan informele en meer gemoedelijke contacten.
• Het gebruik van informele online tools, zoals WhatsApp en Messenger, vervult deels die behoefte aan gemoedelijker contact en zorgt ervoor dat hulpverlening als meer bereikbaar wordt ervaren.
• Tegelijk is de algemene consensus dat formele online tools, zoals MS Teams/Zoom, te afstandelijk zijn om de formele face-to-facemomenten te vervangen.

Hoe gebruiken

Het gebruik van online communicatie is niet evident en gaat gepaard met een aantal belangrijke uitdagingen:

• Om online te communiceren wordt vooral gebruik gemaakt van bestaande online tools, zoals WhatsApp en Messenger, omdat die als heel toegankelijk worden ervaren. Dat gaat wel gepaard met een aantal privacy bezorgdheden.
• Zowel bij jongeren als bij het sociaal netwerk is er veel onduidelijkheid over de plaats en het correct gebruik van online communicatie in de hulpverleningscontext: wat zijn de do’s en don’ts van online communicatie?  
• Het gebrek aan vaardigheden en het gebrek aan middelen en financiën maakt dat gebruik van online communicatietools niet evident is voor iedereen, zeker wat betreft gebruik van de ‘formele’ online tools. 

 "Zowel bij jongeren als hun sociaal netwerk is er bezorgdheid dat hun gebruik van online communicatie een element wordt in de evaluatie van hun hulpverleningstraject"

Hoe gaan we nu verder?

Alle inzichten uit het onderzoek worden meegenomen in de verdere ontwikkelingen.