Grooming

Groomers leggen schijnbaar onschuldige contacten en trachten toegang te verkrijgen tot het kind zonder dat ouders of omgeving er iets van merken. Op die manier manipuleren ze hun slachtoffer en sturen ze aan op seksuele contacten. Deze contacten worden niet altijd fysiek; ook online kan de groomer zijn seksuele fantasieën bevredigen via chat, mail of webcam.

Dit gebeurt door een combinatie van verschillende strategieën.

Hij of zij bouwt een vertrouwensrelatie met het kind op. Door complimentjes, in te spelen op de interesses van het kind en gelijkaardige voorkeuren te veinzen, en door zich op te stellen als vertrouwenspersoon en te polsen naar de problemen en vragen waar het slachtoffer mee zit. Vooral kwetsbare jongeren zijn hier ontvankelijk voor en ervaren deze geveinsde belangstelling als begrip voor hun situatie.

Geleidelijk aan evolueren de gesprekken tussen dader en slachtoffer richting seksuele thema’s. Door allerlei gerichte vragen over seksualiteit wordt dit een terugkerend thema. Van gesprekken gaat het stilaan over naar de vraag om seksuele handelingen uit te voeren voor de webcam, expliciete beelden uit te wisselen of scenario’s voor seksuele ontmoetingen uit te denken.

Tijdens al deze contacten geven groomers zo weinig mogelijk persoonlijke informatie prijs. Ze zoeken vaak slachtoffers verder van huis en gebruiken meerdere computers, smartphones en servers om ontdekking te voorkomen.

Het EU-kids online onderzoek (2020) bestudeerde de risico’s die jongeren online durven nemen. Iets meer dan de helft heeft, al dan niet geregeld, online contacten (chatten, mailen…) met personen die ze nog nooit ontmoet hebben. Ongeveer een vierde van de Vlaamse ondervraagde jongeren kregen online een seksueel getinte vragen. Meer dan een derde van de ondervraagden kreeg ook seksueel getinte berichten, vooral jongeren met weinig zelfvertrouwen of die een slechte relatie met hun ouders hebben. 16% van de jongeren beweerde ooit een online contactpersoon echt te hebben ontmoet, waarvan ongeveer de helft dit deed zonder medeweten van hun ouders, en 45% ging er alleen naartoe. Voor 7% werd het een negatieve ervaring.

De groep jongeren die het meest in aanraking komt met groomers, zijn adolescenten tussen 13 en 14 jaar. Jongeren met een laag zelfvertrouwen, depressieve of homoseksuele gevoelens, die zich onbegrepen voelen, sociale problemen hebben of vaak conflictsituaties meemaken, of die ooit al fysiek of seksueel misbruikt zijn, zouden extra kwetsbaar zijn. Groomers spelen in op hun behoefte aan steun en vriendschap. Jongeren die in hun profiel al veel persoonlijke informatie vrijgeven en vaak communiceren over seks, lopen een verhoogd risico om aangesproken te worden door groomers.

De slachtoffers zijn vaak meisjes, maar ongeveer een kwart zijn homoseksuele jongens of jongens die twijfelen aan hun geaardheid.

Groomers kunnen zowel mannen als vrouwen zijn, maar ook leeftijdsgenoten. Het zijn ook niet altijd om vreemden. Ook een bekende, een professional of een familielid kan overgaan tot grooming.

Signalen zijn niet makkelijk herkenbaar, net omdat groomers zoveel moeite doen om hun identiteit geheim te houden en hun slachtoffers bedreigen met bekendmaking van expliciete beelden of uitspraken.

• Kinderen kunnen mogelijk signalen geven van seksueel misbruik: veranderingen in het gedrag, emotionele veranderingen, problemen op school of verminderd contact met vrienden.
• Geheimzinnigheid rond hun online gedrag of over hun afspraken
• Het opduiken van oudere vrienden en vriendinnen en op ongebruikelijke plekken afspreken.
• Nieuwe kleding, mobiele telefoons of andere zaken waarvan ze niet kunnen of willen verklaren waar ze vandaan komen
• Het is lastig om bepaalde signalen niet te verwarren met gedrag dat gepaard gaat met de puberteit. Let goed op gedrags- of persoonsveranderingen die lastig te verklaren zijn, of op  seksueel gedrag dat ongebruikelijk is voor de leeftijd.

Jongeren herkennen moeilijk de manipulatietechnieken van groomers. Als ouder of opvoeder balanceer je hier op het slappe koord tussen vrijheid voor de jongeren om online te communiceren, en beschermen en waarschuwen. Verbieden is geen goede oplossing, want de mogelijkheden tot internettoegang zijn overal. Hoe kwetsbaar een jongere is, hangt ook af van zijn persoonlijkheid, zijn psychosociale toestand, zijn relatie tot ouders en omgeving, zijn surfgedrag…

Jongeren moeten leren wat (on)aanvaardbaar seksueel gedrag is, zowel online als offline, en tegelijkertijd ook zelf zich weerbaar leren opstellen tegen grensoverschrijdend seksueel gedrag. Volwassenen moeten beseffen dat jongeren uit angst om gestraft te worden hun ervaringen geheim zullen houden of toegeven aan afpersing. Bouwen aan een vertrouwensrelatie is dan ook de essentie.

Verder kan je volgende punten voor ogen houden:

• Maak grooming bespreekbaar in alle openheid
• Vertel dat de eerste contacten met een dader vaak erg positief en onschuldig lijken.  Leg de manipulatietechnieken van groomers uit en bespreek de risico’s van relaties met vreemden.
• Waarschuw hen voor de risico's van een persoonlijke ontmoeting. Als ze dan toch willen afspreken nemen ze best iemand mee en doen ze dit best op een openbare plaats waar er veel mensen zijn.
• Leer hen 'nee' te zeggen en weg te klikken als iemand hen benadert op een manier die ze niet prettig vinden. 
• Vertel dat ze met iemand moeten praten (met jou bijvoorbeeld) als ze iets gezien of meegemaakt hebben waar ze zich ongemakkelijk bij voelen.
• Bespreek de risico's van seksueel getinte foto's of filmpjes van henzelf op het internet (zie ook het deel over sexting). Raad hen ook seksuele suggestieve nicknames of e-mailadressen af.
• Leg hen uit waarom ze nooit telefoonnummers en adressen aan onbekenden mogen doorgeven.
• Probeer af en toe in de buurt te blijven als je kind online gaat.

Tot slot willen we benadrukken dat er zich mogelijk ook problematische seksuele contacten tussen minderjarigen onderling kunnen voordoen, en dat ze elkaar onderling kunnen manipuleren.