Opvolging en handhaving

• In deze procedure lees je hoe Opgroeien de voorwaarden opvolgt, welke rol Zorginspectie heeft en hoe de opvang met inspectieverslagen aan de slag kan.
• Deze procedure verduidelijkt het indienen en behandelen van een bezwaar.

Wanneer Opgroeien vaststelt dat een kinderopvang niet voldoet aan de regelgeving of wanneer de veiligheid van een kind mogelijk in gevaar is, kan een handhavingsprocedure worden opgestart.

Er zijn meerdere stappen binnen handhaving:

Stap 1: Vaststelling

Zorginspectie voert inspectiebezoeken uit bij kinderopvanglocaties:

• bezoeken waarbij wordt nagegaan of de locatie de vergunningsvoorwaarden naleeft
• bezoeken na een klacht.

Op basis van de vaststellingen maakt Zorginspectie een inspectieverslag. Dat gaat naar de organisator en Opgroeien.

Daarnaast kan Opgroeien ook vaststellen dat de organisator niet tijdig de vereiste documenten heeft bezorgd.

Stap 2: Voortraject

Zijn er zaken niet in orde? En is er geen acuut gevaar? Dan volgt een voortraject.
De opvang moet spontaan aan de slag gaan en een plan van aanpak uitwerken om de tekorten aan te pakken. De opvang kan hiervoor terecht bij verschillende partners voor ondersteuning.

Opgroeien volgt dit op. Volstaat het plan van aanpak? Wordt het uitgevoerd zoals beloofd? Zijn de tekorten daardoor effectief weggewerkt?  

Stap 3: Aanmaning

Zijn de tekorten niet weg? Duurt het lang voordat de opvang iets onderneemt? Toont de organisator niet de nodige verantwoordelijkheidszin?

Hier start de handhaving. Opgroeien maant de opvang aan om tegen een bepaalde datum orde op zaken te stellen. De opvang kan rekenen op hulp en begeleiding van partners.

Stap 4: Voornemen en horen

Nog niet in orde binnen de gevraagde termijn?

Opgroeien gaat over tot het voornemen om de vergunning te schorsen of op te heffen. De opvang kan schriftelijk reageren, maar ook een gesprek vragen. Daarbij worden de gesignaleerde tekorten besproken. De organisator kan dan aangeven wat hij hieraan zal doen.

Het is belangrijk voor de kwaliteit en veiligheid van de opvang dat de organisator de tekorten oplost. Gebeurt dit niet, dan schorst Opgroeien de vergunning.

Stap 5: Beslissing

Nadat de opvang schriftelijk of mondeling geantwoord heeft of als de termijn om dit te doen verstreken is, neemt Opgroeien een gemotiveerde beslissing.

Opgroeien kan:

• beslissen om geen maatregel te nemen als de opvang intussen terug in orde is
• het aantal opvangplaatsen verminderen, bijvoorbeeld om de draagkracht van de onthaalouder te ondersteunen
• de vergunning schorsen of de schorsing verlengen
  • als de inbreuk op korte termijn opgelost kan worden
  • uit voorzorg: bij ernstige aanwijzingen dat de inbreuk de veiligheid en de gezondheid van de kinderen in gevaar brengt
• de vergunning opheffen
  • als de inbreuk niet op korte termijn opgelost kan worden
  • als de inbreuk niet binnen de schorsingstermijn is opgelost
• eventueel andere maatregelen nemen, zoals subsidies verminderen of intrekken en geldboetes opleggen.

Stap 6: Bezwaar

Een organisator heeft 30 dagen tijd om bezwaar aan te tekenen tegen een beslissing tot schorsing of opheffing van Opgroeien. Een ontvankelijk bezwaar schort de sluiting op. De kinderopvang mag dan toch nog kinderen opvangen.

De Adviescommissie voor voorzieningen van Welzijn behandelt het bezwaar en heeft 75 dagen tijd om een advies uit te brengen over een ontvankelijk bezwaar. Een definitieve beslissing volgt binnen 60 dagen.

• De Adviescommissie volgt het bezwaar van de organisator? De minister van Welzijn neemt een definitieve beslissing binnen de twee maanden na ontvangst van het advies.
• De Adviescommissie volgt het bezwaar van de organisator niet en bevestigt de beslissing van Opgroeien? Opgroeien neemt een definitieve beslissing binnen de twee maanden na ontvangst van het advies. Dit bekrachtigt de oorspronkelijke beslissing, met aangepaste ingangsdatum.

Wanneer Opgroeien tekortkomingen vaststelt, kan Opgroeien vragen een plan van aanpak op te stellen. Dit plan beschrijft:

• De inbreuken en aandachtspunten
• De stappen die worden gezet om deze te verhelpen.
• De termijn waarbinnen de verbeteringen worden doorgevoerd. 

In de Kinderopvangzoeker vind je informatie over alle opvanglocaties met een vergunning of kwaliteitslabel. Dit omvat:

• Inspectierapporten van inspecties uitgevoerd na 17 november 2022.
• Inspectieverslagen vóór die datum, die kunnen worden aangevraagd via de website van Zorginspectie.
• Opvolging van inspecties door Opgroeien
• Handhaving en meldingen of klachten die aanleiding gaven tot handhavingsacties.
• Reacties van de organisator op inspectieresultaten of genomen maatregelen.

Wil je op de hoogte blijven van wijzigingen? Geef je e-mailadres op bij de pagina van jouw opvanglocatie en ontvang updates zodra er nieuwe informatie beschikbaar is.

Meer details over de werking van de Kinderopvangzoeker en hoe je deze optimaal gebruikt, vind je in de leeswijzer.

Wat is het voorzorgsprincipe?

Opgroeien past het voorzorgsprincipe toe als er ernstige indicaties zijn dat een opvang de vergunningsvoorwaarden schendt en daarmee de veiligheid en gezondheid van kinderen in gevaar brengt. Bijvoorbeeld: onverklaarde letsels, ernstig grensoverschrijdend gedrag of gebouwen met zware veiligheidsrisico’s. De veiligheid van de kinderen staat altijd voorop.

Opgroeien zal de vergunning van de opvang schorsen of opheffen. De kinderopvang kan dan, soms tijdelijk, geen kinderen meer opvangen. 

Het voorzorgsprincipe betekent niet noodzakelijk dat er een ernstige schending is gebeurd in de opvang. Opgroeien onderzoekt dit tijdens de sluiting, samen met experten, zoals artsen of het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling.

Waarom past Opgroeien het voorzorgsprincipe toe?

Het voorzorgsprincipe wordt toegepast om te voorkomen dat kinderen blootgesteld worden aan risico’s die ernstige en onomkeerbare schade kunnen veroorzaken.  Opgroeien moet de nodige acties ondernemen wanneer er een vermoeden is dat er zo’n risico bestaat.

Voordelen van het voorzorgsprincipe

Door dit principe toe te passen:

• Wordt het risico voor de kinderen beperkt.
• Is er voldoende tijd en ruimte om de nodige informatie te verzamelen en de situatie in kaart te brengen.

Nadelen van het voorzorgsprincipe

Een sluiting heeft grote gevolgen voor alle betrokkenen:

• Ouders moeten plotseling alternatieve opvang regelen. Het Lokaal Loket biedt ondersteuning bij het vinden van een oplossing voor ouders.
• Kinderopvangorganisaties worden geconfronteerd met operationele en financiële uitdagingen.

Is een sluiting omwille van het voorzorgsprincipe definitief?

In sommige gevallen kan er onmiddellijk een definitieve opheffing plaatsvinden. Meestal is een schorsing tijdelijk en wordt deze opgeheven zodra het risico verdwenen is of als verdere onderzoeken aantonen dat de opvang veilig is.

Is bezwaar mogelijk?

• De organisator kan bezwaar aantekenen. Tijdens de bezwaarprocedure blijft de opvang in principe open.
• Uitzondering: Bij dringende noodzakelijkheid blijft de schorsing van kracht, zelfs tijdens de bezwaarprocedure.

Regelgeving en handhaving

De vergunnings- en subsidievoorwaarden liggen vast in regelgeving en zijn bindend. Als je deze regels niet naleeft, kan Opgroeien een handhavingsprocedure opstarten.

We evolueren echter naar minder gedetailleerde regelgeving, een proces dat bekendstaat als deregulering. Dit geeft kinderopvanginitiatieven meer vrijheid en verantwoordelijkheid om kwalitatieve opvang te realiseren of responsabilisering.

Aanbevelingen: wetenschappelijk onderbouwd, maar niet afdwingbaar

Naast de wettelijke regels formuleert Opgroeien ook aanbevelingen op basis van wetenschappelijke inzichten. Omdat deze aanbevelingen niet in de regelgeving zijn opgenomen, zijn ze niet afdwingbaar. Als opvang beslis je zelf of je deze volgt of een goed onderbouwd alternatief kiest. 

Bij het maken van keuzes is het cruciaal om rekening te houden met aansprakelijkheid. Als er in de opvang een fout wordt gemaakt die schade veroorzaakt, kan een rechter de opvang aansprakelijk stellen. Zorg daarom steeds voor een doordachte aanpak die de veiligheid en het welzijn van kinderen waarborgt.

Wat kan je doen met het personeel wanneer je geconfronteerd wordt met een schorsing van je vergunning? Waar let je op als je tijdelijke vervangcapaciteit organiseert of een kinderopvang overneemt?

Schorsing 

Vrijstelling van prestaties

Zolang de schorsing loopt, kan de werknemer niet langer zijn werk verrichten op de geschorste locatie. Als de werkgever het loon verder betaalt, dan kan de werknemer vrijgesteld worden van prestaties. 

• De werknemer is akkoord. 
  De werkgever moet zich dan op voorhand en schriftelijk verbinden om elke maand het loon te betalen, zelfs al is er vrijstelling van prestaties. 
   
• De werknemer is niet akkoord.
  Als de werkgever een vrijstelling van prestaties oplegt, kan de werknemer dit weigeren, zelfs als het loon blijft doorlopen.
  De werknemer heeft het recht om de werkgever in gebreke te stellen en te eisen dat er opnieuw werk wordt voorzien. Reageert de werkgever hier niet op, dan kan de werknemer de arbeidsovereenkomst als beëindigd beschouwen en een opzeggingsvergoeding eisen. Vervolgens kan de werknemer elders aan de slag gaan.

Tewerkstelling op een andere locatie

Een werkgever kan de werknemer vragen om op een andere locatie te werken, zolang dit binnen redelijke grenzen gebeurt. De verandering mag geen onredelijke nadelige gevolgen hebben, zoals een aanzienlijke toename van reistijd of een negatieve impact op het privéleven.

• De werknemer is akkoord.
  Als zowel de werkgever als de werknemer instemmen met een tijdelijke tewerkstelling op een andere locatie, kan een driepartijenovereenkomst worden afgesloten. Hierbij worden afspraken gemaakt:
  • Tussen de oorspronkelijke werkgever, de tijdelijke werkgever en de werknemer
  • Een uiterste termijn voor de betaling
  • De gevolgen bij niet-betaling: verbreking van de arbeidsovereenkomst en een vordering tot opzeggingsvergoeding
    
    De arbeidsovereenkomst met de oorspronkelijke werkgever wordt geschorst. De werknemer werkt bij een andere werkgever totdat de afgesproken termijn is verstreken. Daarna treedt de werknemer opnieuw in dienst bij de oorspronkelijke werkgever.
• De werknemer is niet akkoord.
  Als de werkgever de werknemer vraagt om op een andere locatie te werken en de redelijke grenzen worden overschreden, kan de werknemer dit weigeren. In dat geval kan de werknemer een contractbreuk inroepen en een opzeggingsvergoeding eisen.

De werkgever betaalt de werknemer niet

Wanneer een werkgever het loon niet meer betaalt, kan de werknemer dit beschouwen als een impliciete verbreking van de arbeidsovereenkomst. Hiervoor moet de werknemer eerst een ingebrekestelling sturen, waarin duidelijk wordt vermeld:

Als de werkgever niet binnen de gestelde termijn betaalt, moet de werknemer een tweede brief sturen waarin het impliciet ontslag wordt bevestigd. Op dat moment is de arbeidsovereenkomst officieel beëindigd, en is de werknemer vrij om een nieuwe job aan te nemen.

Tijdelijke werkloosheidsvergoeding via de RVA

Onder bepaalde voorwaarden kan de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) een voorlopige werkloosheidsvergoeding toekennen tot de werkgever de opzeggingsvergoeding uitbetaalt. Zodra de opzeggingsvergoeding wordt ontvangen, moet de werknemer de werkloosheidsvergoeding terugbetalen aan de RVA.

Tijdelijke vervangcapaciteit

De subsidies voor de vervangcapaciteit zijn bedoeld om een tijdelijke opvangoplossing te bieden aan de getroffen ouders bij een schorsing, opheffing of faillissement. 

Voor het personeelsbeheer gelden specifieke regels:

• Communicatie aan personeel en ouders dat deze noodoplossing tijdelijk is en geen duurzaam karakter heeft.
• Met elk personeelslid van de noodopvang een formele arbeidsovereenkomst van bepaalde tijd of een driepartijenovereenkomst sluiten.
• Werknemers van de gesloten opvang kunnen enkel worden tewerkgesteld
  • ofwel als zij niet langer in dienst zijn van de vorige opvang
  • ofwel via een driepartijenovereenkomst.

Driepartijenovereenkomst

Deze overeenkomst bevat afspraken tussen de oorspronkelijke werkgever, de tijdelijke werkgever en de werknemer.

De arbeidsovereenkomst met de oorspronkelijke werkgever wordt geschorst. De werknemer werkt bij een andere werkgever totdat de afgesproken termijn is verstreken. Daarna treedt de werknemer opnieuw in dienst bij de oorspronkelijke werkgever.

Overname van een opvanglocatie

Bij een overname geldt cao 32bis. Dit betekent onder andere:

• Alle werknemers gaan automatisch over naar de nieuwe organisator.
• Contractueel verworven rechten, plichten en anciënniteit blijven behouden.
• De overnemer is aansprakelijk voor openstaande arbeidsrechtelijke schulden (zoal loon)
• De overdracht is geen grond voor ontslag. Wel is herstructurering mogelijk voor andere economische of organisatorische redenen.

Informatie en consultatie zijn vereist, collectief of individueel.