Pedagogische werking

De gemeenschapsinstellingen zetten de afgelopen jaren in op een gedifferentieerd en modulair aanbod, met focus op de noodzaak, het nut en de uitvoering van gesloten maatregelen. Het decreet Jeugddelinquentierecht scherpte die missie en visie verder aan en bakende de opdracht van de gemeenschapsinstellingen duidelijker af.

Met dat decreet verdwijnt de verwarrende mix van jongeren in een verontrustende opvoedingssituatie (VOS) en jongeren die een delict hebben gepleegd of hiervan worden verdacht. Dat zorgt voor een transparanter hulpverleningsaanbod.

Plaatsing in een publieke gesloten instelling is de zwaarste sanctie die de jeugdrechtbank kan opleggen aan een jongere die een delict pleegde. Dat wordt enkel toegepast als geen andere maatregel volstaat.

Toch blijft er een afgebakend aanbod voor jongeren in een verontrustende opvoedingssituatie. Dat gebeurt via de gesloten herstelgerichte time-out, een module die verankerd is in het decreet Integrale jeugdhulp.

Het handboek Modulering 3.0 van de publieke jeugdinstellingen biedt een duidelijke structuur voor de pedagogische werking. De modules hebben een afgebakende duur en zijn ontworpen om een passend antwoord te bieden op de noden van elke jongere.

De gemeenschapsinstellingen bieden verschillende modules aan, afgestemd op de mate van begeleiding en ondersteuning die een jongere nodig heeft.

De module oriëntatie biedt een zo kort mogelijke (maximaal één maand) oriëntatie van minderjarigen. Deze module geeft een gemotiveerd advies op de vraag of verdere beveiligde opvang van de jongere in een gemeenschapsinstelling noodzakelijk is. Er wordt dan omschreven welke begeleidingsmodule het best wordt ingezet.

De module begeleiding is gericht op gedragsverandering. Pedagogische activiteiten, onderwijsactiviteiten en methodisch onderbouwde acties - al dan niet in groep - zijn gericht op drie doelen:

1. Verkenning
   Jongeren en hun context leren reflecteren over hun situatie vóór de plaatsing en de gewenste situatie nadien. Zo krijgen ze inzicht in hun gedragspatronen en de rol die ze spelen in hun leefsituatie.
2. Vergroten van inzicht, competenties en vaardigheden
   Dit is nodig om herval in delictgedrag te voorkomen en de levenskwaliteit te verhogen.
3. Verbinding en transfer
   Jongeren en betrokkenen uit hun natuurlijk en professioneel sociaal netwerk worden gestimuleerd om het geleerde verder te hanteren in de overgang naar de nieuwe verblijfssituatie. Dat maakt uitstroom uit de gemeenschapsinstelling mogelijk.

Door de module herstelgerichte time-out kunnen jongeren bij wie de hulpverlening in een minder gestructureerde en beveiligde setting dreigt te blokkeren, in dialoog gaan met de betrokken voorziening. De gemeenschapsinstelling stelt zich op als een bemiddelaar en zorgt voor concrete afspraken tussen beide partijen. Het doel is de jongere naar de voorziening of dienst van herkomst te heroriënteren.