Veerkracht tijdens de transitie naar ouderschap
Wat is het?
De 1ste 1000 dagen van het leven bieden een ‘window of opportunity’ voor de preventie van (mentale) gezondheidsproblemen bij moeder en kind. De ondersteuning en bevordering van veerkracht tijdens en na zwangerschap kan mentale problemen voorkomen. In deze poster worden de belangrijkste resultaten besproken van 2 onderzoeken naar het belang van veerkracht tijdens en tot 2 jaar na de zwangerschap. De onderzoekers geven graag hun bevindingen en ook concrete tips hoe jij als professional aan de slag kan met veerkracht-ondersteuning bij zwangere vrouwen, ouders en jonge gezinnen.
Postersessie uit het Opgroeienfestival 2021
De doelstellingen van dit project - in opdracht van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en uitgevoerd binnen het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin - zijn dan ook als volgt:
- een inventaris maken van organisaties die werken binnen en buiten de geestelijke gezondheidszorg en die een veerkracht-ondersteunend zorgaanbod hebben voor de periode tijdens en tot 2 jaar na de zwangerschap,
- een overzicht maken van methodieken en tools die de veerkracht tijdens deze periode kunnen ondersteunen,
- een analyse maken van de mogelijkheden voor een multidisciplinair perinataal netwerk met een perinatale coördinator om de continuïteit van opvolging en begeleiding te ondersteunen en
- een onderzoeksprogramma ‘Veerkracht in de eerste 1000 dagen van het leven’ voorstellen.
Waarom is het belangrijk
Het veerkracht-ondersteunend zorgaanbod tijdens en tot 2 jaar na de zwangerschap is momenteel erg versnipperd in Vlaanderen. Dit in combinatie met het gebrek aan controle op de kwaliteit en effectiviteit van dit beschikbare zorgaanbod, maakt het voor zowel gezondheids- en welzijnswerkers als jonge en toekomstige gezinnen moeilijk om aansluiting te vinden met het bestaande veerkracht-ondersteunende zorgaanbod. Ook het taboe dat rust op het perinataal mentaal onwelbevinden en het gebrek aan kennis en expertise met betrekking tot perinatale mentale gezondheid bij gezondheid- en welzijnswerkers, bemoeilijkt de ondersteuning en bevordering van veerkracht tijdens en tot 2 jaar na de zwangerschap. Daarnaast is er weinig aandacht en aanbod met betrekking tot detectie, doorverwijzing en veerkrachtondersteuning in de postnatale periode vanaf 6 weken – 2 jaar na geboorte.
Er is nood aan een maatschappelijke sensibilisering rond veerkrachtondersteuning en het belang van perinataal mentaal welbevinden tijdens en tot 2 jaar na de zwangerschap. Gezondheids- en welzijnswerkers moeten hun kennis en expertise met betrekking tot veerkrachtondersteuning en perinatale mentale gezondheid kunnen uitbreiden via een verdiepende opleiding, welke ingebed is in een kwaliteitswet en/of professioneel portfolio. Het voorstel tot optimalisatie van het perinatale mentale zorgpad (deliverable 4) dient geïntegreerd te worden in bestaande pre- en postnatale zorgpaden.
Een belangrijk aandachtspunt binnen zowel de maatschappelijke sensibilisering, de verdiepende opleiding als het perinatale mentale zorgpad, is het aantonen van de effectiviteit en bewaking van de kwaliteit zodat continu bijgestuurd kan worden. Hiervoor is datamanagement belangrijk waarmee wordt bedoeld:
- het systematisch registreren van gegevens rond veerkracht en perinataal mentaal (on)welbevinden in medische dossiers,
- het delen van deze gegevens tussen relevante stakeholders in het perinatale (mentale) zorgpad, en
- het koppelen van relevante bestaande Vlaamse en/of federale databanken voor data-analyse.
Het nagaan van de kosteneffectiviteit van het geoptimaliseerde perinatale mentale zorgpad, met inbegrip van het veerkracht-ondersteunend zorgaanbod tijdens en tot 2 jaar na de zwangerschap, als bijkomend sturingsmechanisme wordt aanbevolen.
